We beginnen het interview met Aukje Engelen, Harrie Janssen en Jan Hermsen. En daarna wordt het een doorlopende voorstelling. Loet Rutten komt nog even langs. En oh, daar is Han Kuster. Die weet ook nog wel wat. Rein Hoenholt moet je ook nog even vragen over vroeger. En Adri ook want die weet alles van het bakken. Dit schetst de sfeer wel ongeveer: veel gezelligheid en roering. Het is leuk om ze juist nu in de schijnwerper te zetten: de oliebollenbakkers!
Wie zijn jullie en hoe zijn jullie verbonden met De Bataven? “Ik ben Aukje Engelen. Vroeger ben ik leidster geweest bij de meiden. Samen met Miranda Joosten ben ik bij de grote meiden begonnen. Nu ben ik nog een keer in de zes weken gastvrouw met Miranda op de zaterdagochtend. Mijn kleindochter speelt bij de mini’s. Als ik kan dan ga ik daar kijken. En ik kijk ook nog regelmatig bij het eerste elftal.
Mijn naam is Harrie Janssen. Ik ben met De Bataven in aanraking gekomen toen ik van Huissen naar Gendt verhuisde. Mijn zoon ging toen bij De Bataven voetballen. En mijn dochter speelt inmiddels ook al 15 jaar bij de club. Ze zit nu bij dames 1. Zelf zit ik in het bestuur van supportersvereniging. Zo probeer ik mijn bijdrage te leveren aan de club. Ik ben Jan Hermsen. In 1948 ben ik lid geworden van De Bataven en dat ben ik nog steeds. Daarvoor heb ik een week bij de harmonie gezeten want ik wilde graag bij een vereniging. Na een week bij de harmonie, kwam ik langs voetbalveld. Ik dacht: ‘daar wil ik bij zijn’. Ik ben in de B begonnen met voetballen toen ik bijna 12 jaar was. En ik heb ook in Bataven 1 gespeeld. Toen de A1 thuis moest voetballen en de scheidsrechter niet op kwam dagen, heb ik die wedstrijd gefloten. Dit was ongeveer 40 jaar geleden. Sindsdien ben ik scheidsrechter en dat probeer ik zo lang mogelijk vol te houden. Loet Rutten: Ik heb altijd gevoetbald bij De Bataven. Ik heb in de ouderavondcommissie gezeten en in de kampcommissie. Ik haal nog graag papier op en ik sta ook nog wel eens achter de bar als ik er niet achter mag staan.
Mijn naam is Rein Hoenholt. Ik zet me al jaren in voor de jeugd van de vereniging. Dit heb ik onder andere gedaan als jeugdvoorzitter. Nu doe ik dat als trainer. Daarnaast heb ik in de ouderavondcommissie gezeten, heb ik me ingezet voor de kantine en als scheidsrechter.
Ik ben Adri Milder en samen met mijn vrouw Pauline ben ik bijna 25 jaar eigenaar van Bakkerij Milder. Ik ben geboren en getogen in de heerlijkheid Hulleze, maar heb mijn jongste voetbaljaren,6 jaar denk ik, bij De Bataven gevoetbald. Toen Pauline en ik de bakkerij in Gendt begonnen ben ik voor het eerst benaderd om shirt sponsor te worden bij een jeugdelftal. Tot vorig seizoen zijn we altijd shirt sponsor geweest, sponsor op diverse vlakken en zijn we betrokken geweest bij de jeugd. Ik ben 15 jaar leider/trainer geweest, heb 7 jaar het Sportgala georganiseerd en ik bak al 15 jaar oliebollen voor de club”.
Waarom zijn jullie oliebollenbakkers geworden? “Eigenlijk omdat we gevraagd zijn. Aukje: Charly Martens heeft me gevraagd of ik wilde helpen. Toen bakten we nog in de keuken van de oude kantine. Harrie: Ik ben gevraagd door Rein Hoenholt. Mijn zoon voetbalde op zaterdag bij de F-jes in de loods van Karel Witjes. Zo kwam ik in contact met Rein en het jaar daarna was ik oliebollenbakker. Jan: Ik weet niet meer precies hoe het komt. Ik denk dat ik al meer dan 20 jaar oliebollen bak. Loet: Ook ik ben gevraagd door Charly destijds. Net als Aukje kan ik me nog herinneren dat we in de keuken van de oude kantine begonnen zijn. Rein: Ik ben bij het oliebollen bakken betrokken geraakt door het jeugdbestuur. Ik was jeugdvoorzitter in de tijd dat Charly ermee begon”. Hoe is het bakken ontstaan en wat is het doel ervan? “Rein: Charly Martens is begonnen met oliebollen bakken. Dat is zo’n 25 jaar geleden. Hij had een frietkraampje, zo’n oude kar, voor de kleedkamers gezet en daar bakte hij oliebollen. Dan kwam de stank van het bakken niet in de kantine. De opbrengst was bestemd voor zijn eigen team. Ik was jeugdvoorzitter in die tijd. Het jeugdbestuur vond het een goed idee dat het oliebollen bakken een activiteit werd waar de gehele jeugd van mee kon genieten. Van de opbrengsten werden en worden nog steeds diverse activiteiten van de jeugd gefinancierd. Zoals het kamp, het winterstop programma, Sinterklaas enzovoorts. Vervolgens zijn we gaan bakken in de keuken van de oude kantine. Loet weet nog dat Charly een emmer met beslag had en dat mixte hij met zo’n grote stukadoorsmixer. Dan werden de emmertjes met beslag met een theedoek erover op de verwarming in de bestuurskamer gezet. Er was een kleine bakplaat waar de bollen op gebakken werden en dat kon bij veel bestellingen heel lang duren. We begonnen dan om 13.00 uur en eindigden de volgende ochtend om 7.00 uur. Het is ook wel eens gebeurd dat het vet op was. Dan bakten we gewoon verder in het vet van de snackcorner. Toen het aantal bollen teveel werd en de stank uit de kantine moest, werden de bollen als ze klaar waren op een groot karton in de kleedkamer gegooid. Daar koelden ze dan af en werden ze ingepakt. Han Kuster kan zich nog herinneren dat er ook in de oude kantine gebakken werd. De hele kantine stond dan vol met oliebollen. Op den duur was de rommel die het bakken veroorzaakte zo groot, dat er een alternatief werd aangeboden: oliebollen bakken bij Bakker Van Beek, gemaakt met de oliebollenmachine. Na een of twee jaar zijn de bakkers overgestapt naar de bakkerij van Adri Milder. Adri bood aan om ze te helpen. En daar worden de oliebollen nu nog steeds gebakken”. Adri zelf zegt hierover: “volgens mij komt De Bataven hier dit jaar voor de 15e of 16e keer bakken. Het vraagt altijd veel regelwerk voor de activiteiten commissie om alles van begin tot het einde goed te laten verlopen. Dit begint al met het uitdelen maar vooral met het innemen van de oliebollen kaarten. Veel mensen vergeten wat er door deze actie allemaal mogelijk wordt gemaakt voor onze Bataven jeugd. De invloed en motivatie van de leiders en trainers bij de elftallen is van cruciaal belang. De indeling van de groepen voor het inpakken en het bakken van de oliebollen is toch telkens weer een uitdaging. Gelukkig zijn er al velen die het al jaren doen; sommigen zelfs al van het begin af aan. Daar is de routine dan ook wel merkbaar. Maar ik zie ook vaak jeugdleden die zelf helpen bij het inpakken of bakken en dat is echt mooi. Dan zie je jong en oud hier samen bezig om activiteiten mogelijk te maken voor onze jeugd. Zo zie je maar weer dat we elkaar altijd nodig hebben als vrijwilligers maar ook als verenigingen en ambachtelijk bakker/ondernemer in het dorp. Als we elkaar kunnen blijven steunen heeft ons dorp, onze samenleving, de inwoners en in dit geval onze Bataven jeugd daar zeker baat bij”.
Hoe ziet een oliebollen dag eruit? “Eerst maak je een rooster. En vraag je de mensen die graag mee willen helpen met bakken. Vroeger waren er vier tot zes ploegen. In zo’n ploeg zitten mensen die bakken en mensen die inpakken. We beginnen meestal ’s middags rond een uur of twee. Adri zorgt voor het beslag. Die zet het beslag in de rijskamer. Hij moet daar toch al wel enkele uren mee bezig zijn geweest. Adri zelf zegt hierover het volgende: “begin november koop ik de grondstoffen al in. Anders grijpen we misschien mis. Voor die tijd heb ik al overleg gehad met Arjan Walravens, de voorzitter van de activiteiten commissie, of het bakken ook dit jaar weer gaat plaatsvinden. Het contact met Arjan is goed, ik kan fijn met hem samenwerken. Twee dagen voordat De Bataven komt bakken, gaan we alles opzetten. De stroomkabels en elementen worden gecontroleerd en de grote oliebollenbak, die ik speciaal hiervoor heb laten maken, wordt van zolder gehaald. Ik moet hiervoor wel ruimte maken in de bakkerij want er komen toch 8 tot 10 mensen bij om te bakken en in te pakken. En het gewone werk in de bakkerij gaat gewoon door. Omdat oudejaarsdag nu op zaterdag valt, is dat extra druk bij elkaar. We schillen en hakken de appels van te voren en we wegen de grondstoffen en vulling: rozijnen, krenten en appels vooraf per portie af. Een uur voordat er gebakken gaat worden begin ik beslag te draaien. Dit duurt 15 minuten en daarna gaat het beslag 45 minuten rijzen. Het beslag draaien gaat bijna non-stop door. Meestal ben ik ongeveer 14 uur beslag aan het draaien. Jan en Harrie geeft aan dat er vooraf een schema is gemaakt. In totaal zijn er x aantal oliebollen verkocht. Zoveel zonder krenten, zoveel met krenten. We bakken altijd eerst de oliebollen zonder krenten en daarna de bollen met krenten. Als de volgende ploeg komt, geeft de vorige ploeg aan hoeveel er nog gebakken moet worden. En als het nodig is, doet de oude ploeg de nieuwe olie erin dan kan de nieuwe ploeg beginnen met bakken”. In de eerste ploeg zit Aukje. “Vroeger ging ik naar bakkerij Milder om een uur of twee ’s middags. We bakten dan de appelflappen in de oven. Dan haalden we ze door de olie en dan door de suiker. Vervolgens gingen er vier in een zakje. En dat regelde ik. Nu maak ik nog steeds deel uit van de inpakploeg. De appelflappen worden nu elders ingekocht en bewaard in de koeling van Adri. Daarna komen ze compleet aan in de bestuurskamer. En daar worden ze nu ingepakt. Bij Adri kom ik nu niet meer”. De andere ploegen bakken oliebollen bij Adri. De taakverdeling is als volgt: twee man scheppen, een man draaien, een man kijken of ze goed zijn en uit het vet halen goed uit laten lekken, laten afkoelen en daarna worden de oliebollen door twee man ingepakt. Tuutje suiker erbij en klaar. Voor het bakken wordt gebruik gemaakt van een lange bak met een begin- en een eindpunt. Links rollen de bollen in de bak. Halverwege worden ze gedraaid en dan komen ze er weer uit. Loet bakt in de nachtploeg. “Vroeger bakten we tot een uurtje of vier ’s nachts door. Nu is dat iets vroeger geworden, 2.00 uur of zo. Onder het bakken luisteren we naar de Top 2000. En we praten over de dagelijkse dingen. Net als in de kantine eigenlijk. We nemen dingen op de hak. En ja, dat gaat soms van kwaad tot erger”. En Adri? Laat hij jullie alleen achter? “Adri gaat ’s nachts even slapen, maar al snel is hij er weer. Dan dachten we dat we nog 3.800 oliebollen moesten bakken en rond 9.00 uur klaar zouden zijn. En dan ging de winkel open. En hup: ging ie daar oliebollen verkopen. En wij bakten maar door. Bier drinken we niet tijdens het bakken. Dat is te gevaarlijk bij het vet. Want we zijn wel heel voorzichtig bij het vet. Adri zorgt ervoor dat we tussendoor koffie en fris krijgen en Pauline smeert de broodjes of een krentenbol. Als we klaar zijn met bakken laten we ons door een busje ophalen en naar de bestuurskamer brengen. En daar…..gaan we nog ff napraten onder het genot van een drankje.
Hoe pakken jullie de distributie van de oliebollen aan? “De bestelkaarten van de oliebollen worden uitgedeeld aan de leiders en die delen ze weer uit aan de kinderen. Dit wordt per team geregeld. Voor een bepaalde datum moeten de kaarten weer ingeleverd worden bij de leiders. De evenementencommissie zet dan alles op papier en dan weten we hoeveel oliebollen er gebakken moeten worden. Als de oliebollen gebakken zijn dan wordt de bestellijst bij de oliebollen gevoegd. De spelers brengen de oliebollen dan weer rond”.
We nemen aan dat er ook dingen mis gaan met het bakken en bezorgen. Is dat ook zo? “Aukje kan zich het grote fiasco van Charly nog goed herinneren. Charly had namelijk iets nieuws bedacht: ananasbollen. Het was een enorme mislukking, geen enkele bol was eetbaar. Het is ook gebeurd dat het beslag niet goed was. De bollen rezen niet. Dan wordt al het beslag weggegooid en wordt er nieuw gemaakt. Met het bezorgen komt het voor dat er ballen tekort waren, of er kwamen ballen terug. Dat wordt dan ter plekke opgelost. Wat Loet en Rein zich nog kunnen herinneren is dat Joop Heezen een keer heel veel oliebollen heeft besteld. En deze moesten ingepakt worden in speciale dozen. We zijn toen eerder begonnen met bakken om alles klaar te krijgen. En die dozen dat was een gedoe, dat paste niet binnen ons normale patroon”.
Er zullen zich in de afgelopen jaren vast wel komische situaties voorgedaan hebben. Weten jullie er nog een aantal? “Er gebeurt van alles tijdens het bakken. Jan is de baas, die heeft speciale kleding: een schort met ‘Big Boss’ erop. En samen met Henk van Moerkerk vormde hij ‘de muppets’. In de oude kantine stonk het altijd enorm naar de baklucht van de oliebollen. Op 1 januari kwam iedereen dan gesteven en gestreken naar de kantine voor de Nieuwsjaarsreceptie. Stonden ze daar netjes gekleed in die enorme baklucht. Harrie en Patrick van Moerkerk bakten in de beginjaren ook oliebollen. Na het bakken gingen ze slapen en dan gingen de spelers uit hun team rotjes onder het raam gooien. Men was ook van mening dat de bak iets scheef gezet moest worden want dan zouden de oliebollen sneller door het vet heen lopen. Maar helaas, dat heeft geen zin want de bollen blijven gewoon drijven waar ze terechtkomen. Diverse mensen herinneren zich kinderen die een sneeuwbal gemaakt hadden en die in de olie gooiden. Het vet begon te bruisen en te spatten! En Loet weet nog goed dat de mevrouw van Moos uit Haalderen ’s nachts uit bed gehaald werd. Er waren geen plastic zakken om de oliebollen in te doen. Die heeft ze toen meegegeven. Loet: “En ik kan me ook nog herinneren dat we oliebollen gebakken hadden en dat er zeer dichte mist was. Samen met Ton de Jong ging ik midden in de nacht naar huis. We konden nauwelijks iets zien en moesten de Langstraat oversteken. Op goed geluk zijn we arm in arm overgestoken. Ook ijzel hebben we getrotseerd. We waren blij dat iedereen veilig thuis was”. De jongens die oliebollen gebakken en rondgebracht hadden kwamen naar de kantine en Jan van Vorselen vond dat ze wel wat lekkers verdiend hadden. De jongens zaten lekker aan het bier en Jan zorgde voor de hapjes. Steeds een nieuwe ronde. Alleen: de hapjes waren voor de Nieuwjaarsreceptie bestemd. Wist Jan veel”.
Komen er ’s nachts ook mensen kijken? “Ja zeker! Jan van den Hurk. Die bracht ’s morgens vroeg kranten rond en die kwam altijd even langs. Dan ging ie met een zak oliebollen weer naar huis. En Wil Janssen, de begrafenisondernemer, die bracht altijd een flesje Jägermeister met glaasjes mee. Vorig jaar is hij nog geweest. Nu is hij ons ontvallen helaas. Sjaak Veldkamp kwam eens foto’s maken voor groetenuitgendt.eu. En dan zijn er nog de kroeggangers die van Cas afkomen. Piet Wegh kwam als voorzitter altijd kijken met Joop Goossen. En Karel van Galen kwam als de zaak dicht ging. Dan nam hij een salade mee en ging met een zakje oliebollen weer naar huis”.
Wat kan er volgens jullie nog verbeterd worden? “Niet het hele dorp wordt bereikt met oliebollenkaarten. Dat kan nog veel beter. De jeugd kan nog meer gestimuleerd worden om de oliebollen te verkopen. En soms krijgen we wel eens te horen dat de ballen erg donker waren. We moeten wel goed ons best blijven doen, want we hebben natuurlijk concurrentie van de volleybalclub. Sinds Arjan, Jos, Rinke en Paul de coördinatie hebben van het oliebollen bakken, zit alles goed in elkaar. Er is een goede structuur. Ze verdienen een pluim”! Als jullie een hele speciale oliebol zouden mogen bakken, aan wie zou je die dan geven? “Aan mensen die iets bij ouderen doen. Aan de organisatie van de truckrunners. Ze stoppen er zoveel energie in en doen zoveel goeds voor die kinderen.
Aan Joep Rutten, de broer van Loet. Ik heb hele diepe bewondering voor hoe hij met zijn gehandicapte kinderen omgaat. Aan Peter Kersten. Jan zegt: misschien moeten we dit er maar in houden. Ieder jaar een Gouden Oliebol uitreiken aan iets of iemand. En Adri opteert voor een oliebollentoernooi in de winter”. Nog een laatste tip van echte bakker Harrie: als je de oliebollen thuis krijgt: gelijk uit de zak en luchten die bollen! Keukenpapier eronder voor het vet. Dan zijn ze het lekkerst!
↧